Philomena Bluyssen is hoogleraar Binnenmilieu aan de TU Delft, faculteit Bouwkunde. In het door haar opgezette ‘SenseLab’, onderzoekt ze het binnenmilieu. Oftewel: de binnenlucht, het thermisch klimaat, licht en geluid. Voor Best Wool onderzocht ze of wol in huis luchtzuiverend werkt (1): “We hebben van tevoren afgesproken transparant te zijn over de onderzoeksresultaten en het niet mooier te maken dan het is.” Op de foto bovenaan de testkamers van SenseLab.
Zweet, lichaams- en kookgeur, open haard, brandende kaarsen – het zijn allemaal stoffen en geurtjes waar je binnenshuis last van kunt krijgen. Zelfs vloer- en meubelmaterialen kunnen schadelijke stoffen aan de lucht afgeven. Zo irriteert de emissie van geperst en gelijmd hout bij sommige mensen de slijmvliezen. Philomena: “Best Wool vroeg zich af of wol dat soort emissies kan absorberen, zodat geuren niet blijven hangen. Want als dat zo zou zijn, is er bijvoorbeeld minder ventilatie nodig. Ik vond dat een interessante vraag. Uit eerder onderzoek weten we dat wol stofjes kan opnemen. Denk aan een wollen trui. Vergeleken bij een synthetische trui, stinkt die minder als je die gedragen hebt. Op basis daarvan zou je kunnen stellen dat wol luchtjes ad(b)sorbeert. Vanuit die gedachte zijn we ook aan de slag gegaan. We hebben hiervoor de menselijke neus gebruikt als methode.”
“In het SenseLab hebben we vier testkamers: twee keer twee identieke ruimtes boven elkaar. In de bovenste identieke ruimtes, lag in de ene testkamer een wollen tapijt, in de andere niet. In beide testkamers plaatsten we een bron van verontreiniging: bezweet ondergoed en sokken. Geloof het of niet, maar we hebben een aantal mensen gevraagd een aantal dagen dezelfde sokken en ondershirt te dragen en erin te sporten. Vervolgens hebben we alle kledingstukken in tweeën geknipt zodat de geur in beide testcondities gelijk was. Dit leek ons een goede manier om de uitstoot van menselijke lichaamsgeuren na te bootsen.” De foto’s hierboven tonen deze opstelling met links tapijt op de vloer.
“In de onderste identieke testkamers hebben we een soortgelijk experiment gedaan, maar dan in andere testomgevingen. Ook hebben we de testen uitgevoerd met hardboard als bron van verontreiniging (zie foto’s hieronder). We hebben een jaar lang veel testen gedaan. Daaruit kwam naar voren dat wol kan ad(b)sorberen, maar enkel als de bron van verontreiniging dicht bij het wollen tapijt is. Wanneer de afstand tussen de bron en het tapijt te ver is, kunnen de emissies niet worden gead(b)sorbeerd. Deze emissies moeten immers in contact komen met het oppervlak van het tapijt om gead(b)sorbeerd te kunnen worden. De afgifte van een natte hond die op een tapijt of vloerkleed staat/ligt, heeft dus meer gelegenheid om geadsorbeerd te worden. Als je een ruimte geheel met wol zou bekleden, zou het luchtzuiverende effect groter zijn omdat de lucht meer kans heeft om met de oppervlakten van de ruimte in contact te komen.”
“We vroegen ons daarbij ook af of wol ook desorbeert. Ofwel, wanneer de bron van verontreiniging weg is, het wollen tapijt de geurtjes ook weer afgeeft. Om in het voorbeeld van de natte hond te blijven: zo lang de hond op het wollen tapijt blijft liggen, zullen de geuren die de hond aan de onderkant afgeeft gead(b)sorbeerd worden totdat het tapijt verzadigd is. Zodra die hond van het tapijt afgaat, laat wol de gead(b)sorbeerde geuren weer los. In de praktijk betekent dit dat als er een groep mensen zich door een ruimte bekleed met wol beweegt, de geur die zij afgeven (deels) zal worden gead(b)sorbeerd als zij in de ruimte aanwezig zijn. Als zij de ruimte verlaten, desorbeert wol grotendeels de gead(b)sorbeerde emissies. Dat gaat ruiken en zo’n ruimte moet je dan ventileren. Om terug te komen op de vraag van Best Wool: wol is luchtzuiverend maar kan het reinigende effect door ventilatie niet vervangen.”
(1): Noorian Najafabadi, S. A., Ding, E., Hobeika, N., & Bluyssen, P. M. (2023). Do wool carpets ‘clean’ the air or not? A study on the sorption effects of wool carpets by sensory evaluation. Indoor and Built Environment, 1-17.
